گزارشي از هشتاد و چهارمين مراسم اسکار و برنده شدن اصغر فرهادي و «جدايي نادر از سيمين» صوفيا نصرالهي بامداد دوشنبه به وقت تهران، طلسم سينماي ايران براي دريافت جايزه اسکار بالاخره شکسته شد و اصغر فرهادي که به همراه دخترش، سارينا، پيمان معادي و ليلا حاتمي در سالن کداک تياتر حضور يافته بود، موفق شد اسکار بهترين فيلم خارجي‌زبان را کسب کند. ساندرا بولاک، بازيگر مشهور که جايزه بهترين فيلم خارجي زبان را اهدا مي‌کرد، نام ايران و «جدايي نادر از سيمين» را به زبان آورد تا به فهرست افتخارات سينماي ايران مجسمه طلايي اسکار هم اضافه شود. بيشتر از 10 سال از زماني مي‌گذرد که هيجان امروز را با «بچه‌هاي آسمان» مجيد مجيدي تجربه کرده بوديم. فيلمي که براي اولين بار به فهرست 5 نامزد نهايي بهترين فيلم خارجي زبان اسکار راه يافته بود اما در مرحله آخر ناکام ماند و آرزوي اسکار به دل سينماي ايران ماند. امسال اما وضعيت فرق داشت. «جدايي نادر از سيمين» آنقدر در جشنواره‌هاي مختلف افتخار کسب کرده و نسبت به رقبايش جلوتر بود که کمتر کسي احتمال مي‌داد جايزه بهترين فيلم خارجي زبان را به اثر ديگري بدهند. دور افتخارات فيلم فرهادي با اولين نمايش‌هايش در جشنواره فجر و برلين آغاز شد. در برلين رکوردزني کرد و هم خرس طلاي بهترين کارگرداني را گرفت و هم خرس نقره‌اي براي مجموعه بازي‌هاي بازيگرانش. فيلم که در جشنواره‌هاي مختلف ديده شد، منتقدان لب به تحسين گشودند. امتياز فيلم در سايت‌هايي چون متاکريتيک و imdb هر روز افزايش يافت. نمايش فيلم در فرانسه و براي عموم مردم هم با اقبال زيادي مواجه شد. پيام اخلاقي فيلم فرهادي جهان‌شمول بود و مردم از مليت‌هاي مختلف توانستند با آن ارتباط برقرار کنند. رقباي فرهادي در بخش بهترين فيلم خارجي زبان از کشورهاي لهستان، بلژيک، هلند و کانادا بودند. فرهادي که روي سن رفت سخناني درباره ايران و فرهنگ غني ايراني آماده کرده بود. فرهادي گفت: «از آکادمي اسکار و سوني پيکچرز(پخش کننده فيلم) و دوستانم مايکل بارکر و تام برنار متشکرم. سلام مي‌کنم به مردم خوب سرزمينم. ايراني‌هاي زيادي در سرتاسر دنيا اين لحظه را مي‌بينند و همه‌شان از اين اتفاق خوشحال هستند. آنها خوشحالند نه فقط به‌خاطر اين جايزه و سينما بلکه به اين دليل که در اين دوراني که دائم از جنگ صحبت مي‌شود و ترس و رعب بين کشورها رد و بدل مي‌شود، نام ايران در اين جا همراه با فرهنگش، فرهنگ غني و کهنش برده مي‌شود. اين جايزه را به مردم کشورم تقديم مي‌کنم که به همه فرهنگ‌ها و تمدن‌ها احترام مي‌گذارند.» «جدايي نادر از سيمين» در بخش بهترين فيلمنامه هم رقيب آثاري چون «هنرمند»، «ساقدوش‌ها»، «margin call» و «نيمه شب در پاريس» بود که البته در اين بخش اسکار را به وودي آلن براي «نيمه شب در پاريس» واگذار کرد. وودي آلن طبق معمول در مراسم حضور نيافته بود. هشتاد و چهارمين دوره اسکار در کل ، شب چهره‌هاي مهم بود: امسال اسپيلبرگ «اسب جنگي» و «ماجراهاي تن‌تن» را داشت، مارتين اسکورسيزي «هوگو» را در ستايش سينما ساخته و ترنس ماليک بعد از سال‌ها با يک فيلم در اسکار حضور يافته بود. هشتاد و چهارمين مراسم اسکار برنده قاطعي نداشت که مثل «ارباب حلقه‌ها» يا «تايتانيک» همه جوايز را درو کند. جايزه‌ها بين «هوگو»ي اسکورسيزي و «هنرمند» ميشل هازاناويسيوس تقسيم شد. اولي بيشتر در بخش‌هاي فني جايزه گرفت و دومي جايزه‌هاي مهم اسکار مانند بهترين فيلمنامه اريجينال و بهترين کارگرداني و بهترين فيلم. اجراي مراسم امسال برعهده بيلي کريستال بود. کريستال مجري باسابقه اسکار است و امسال نهمين باري بود که ميزباني اين مراسم را برعهده داشت. بامزه و صريح است و روي شوخي‌هايش حسابي کار مي‌کند. امسال از مسائل سياسي و رقابت جمهوري‌خواهان و دموکرات‌ها در اسکار خبري نبود. احتمالا سال آينده که به انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا نزديک مي‌شويم، بيشتر از اين شوخي‌ها و حاشيه‌ها در اسکار خواهيم ديد. امسال اما شوخي‌هاي کريستال با خود سينماگران و فيلم‌هايشان بود و البته يکي دوباري هم به بحران اقتصادي آمريکا و ماجراي وال‌استريت اشاره کرد، از جمله وقتي که مايکل داگلاس بايد روي سن مي‌آمد تا جايزه بهترين کارگرداني را بدهد. از بخش‌هاي جالب جوايز فيلمنامه اقتباسي بود که به جز «هوگو»، «ماني‌بال»، «تعميرکار، خياط، سرباز، جاسوس» هم فيلمنامه «فرزندان» الکساندر پين نامزد بود که جورج کلوني در آن بازي مي‌کند و براي بازي در اين نقش نامزد دريافت جايزه بهترين مرد مکمل هم بود و هم فيلمنامه فيلم «نيمه ماه مارس» که خود کلوني ساخته است. درنهايت اسکار به الکساندر پين رسيد که روي صحنه گفت اين جايزه را با جورج کلوني تقسيم مي‌کند که نقش مهمي در ساخته شدن آن داشته است. کريس راک جايزه بهترين انيميشن را به «رنگو» داد که گور وربينسکي ساخته. وربينسکي وقتي روي سن رفت درباره انيميشن‌اش توضيح داد: «از من مي‌پرسند که اين انيميشن مال بچه‌هاست؟ واقعا نمي‌دانم. اما مي‌دانم که بزرگ‌ترهايي که هنوز بچگي در وجودشان هست، از آن لذت خواهند برد.» از همان ابتدا گمانه‌زني‌ها حاکي از آن بود که ژان دوژاردن اسکار بهترين بازيگر نقش اول مرد را خواهد ربود. هرچند رقباي سرسختي مانند جورج کلوني، گري اولدمن و برد پيت داشت اما بازي او در «هنرمند» در نقش هنرپيشه فيلم‌هاي صامت به قدري خيره‌کننده بود که تقريبا همه مطمئن بودند اسکار به او اهدا خواهد شد. ژان دوژاردن روي سن هم به فيلم‌هاي صامت و هنرپيشگان آن زمان اداي احترام کرد و گفت: «اولين اسکار سال 1929 برگزار شد. آن زمان بيلي کريستال نداشتند و داگلاس فربنکس اجراي مراسم را برعهده داشت. بليت مراسم فقط 5 دلار بود و کل مراسم 15 دقيقه بيشتر طول نکشيد. خب زمانه تغيير کرده است. از داگلاس فربنکس سپاسگزارم و خيلي از شما که در اين سالن حضور داريد و در همه اين سال‌ها الهام‌بخش من بوديد.» جايزه بهترين بازيگر نقش اول زن هم تقريبا قطعي بود. به جز اينکه نقش مريل استريپ در فيلم «بانوي آهني»، نقش اسکاري محسوب مي‌شود، خود او هم بازيگر مورد علاقه آکادمي است و رکورددار 17 بار نامزدي براي دريافت جايزه اسکار که البته تنها 2 بار موفق به دريافت آن شده است. بازي در نقش مارگارت تاچر سومين اسکار او را هم برايش به ارمغان آورد. منتقداني که فيلم را ديده‌اند، بازي قوي و باورپذير استريپ را يکي از مهم‌ترين عوامل موفقيت فيلم مي‌دانند. استريپ که خيلي احساساتي است و هنوز هم بعد از 17 بار نامزدي موقع خواندن اسمش اشک در چشمانش حلقه زده بود، روي سن گفت: «وقتي اسمم را خواندند مي‌توانستم صداي نصف مردم را در گوشم بشنوم که مي‌گويند: دوباره اون؟ نه! اين جايزه براي من اهميت زيادي دارد ولي از آن مهم‌تر دوستي و عشق و لذتي است که موقع فيلم ساختن با هم تقسيم مي‌کنيم دوستان من.» رقباي اصلي استريپ براي دريافت اسکار، مايولا ديويس براي فيلم «خدمتکار» و روني مارا بودند. اسکار هميشه دو بخش پرطرفدار داشت. يکي بخش بزرگداشت‌ها که الان 2-3 سالي است آن را حذف کرده‌اند و در يک مراسم جداگانه که پيش از اسکار برگزار مي‌شود از چهره‌هاي مهم تقدير مي‌کنند و ديگري بخش يادبود که درگذشتگان هر سال را نشان مي‌دهد و اهالي سينما به آنها اداي احترام مي‌کنند. امسال در بين درگذشتگان چهره‌هايي چون اليزابت تيلور، سيدني لومت، بن گازارا و ريچارد ليکاک به چشم مي‌خوردند که دوستداران سينما در ايران بايد اين آخري را به ياد داشته باشند که 3 سال پيش در جشنواره سينما حقيقت مهمان ايران بود و مستندهاي فوق‌العاده‌اي چون «پرتره استراوينسکي» از وي به نمايش درآمد. فيلم «هنرمند» توانست جايزه بهترين موسيقي متن را هم از آن خودش کند که خيلي‌ها پيش‌بيني‌اش را مي‌کردند. بخصوص که فيلم صامت است و بخش اعظمي از آن را موسيقي تشکيل مي‌دهد. سرسخت‌ترين رقيب «هنرمند» در اين بخش موسيقي هاوارد شور براي فيلم «هوگو» بود که واقعا تحسين برانگيز است. هشتاد و چهارمين دوره اسکار در بخش کارگرداني نام‌هاي مطرحي داشت. به جز هازاناويسيوس که از فرانسه آمده و البته با «هنرمند» توانسته نام خودش را به عنوان يک کارگردان طراز اول بين‌المللي جا بيندازد، بقيه نام‌هايي که نامزد دريافت جايزه اسکار بهترين کارگرداني بودند، همه از فيلمسازان باسابقه و اسکاري محسوب مي‌شدند. وودي آلن، مارتين اسکورسيزي، الکساندر پين و ترنس ماليک نامزدهاي اين بخش بودند. حدس زدن اينکه اسکار کارگرداني به چه کسي مي‌رسد کار دشواري بود. اسکورسيزي به هر حال در «هوگو» توانايي فوق‌العاده‌اش را در کارگرداني نشان مي‌دهد، ترنس ماليک هر چند سال يکبار فيلم مي‌سازد و بعيد نبود که اسکار بهترين کارگرداني را براي «درخت زندگي» بگيرد اما درنهايت باز هم ميشل هازاناويسيوس برنده اين بخش بود. «هنرمند» که فيلمي در ستايش سينماي کلاسيک است، امسال در همه جشنواره‌ها مورد توجه قرار گرفت و هازاناويسيوس با همين فيلم توانست در مجامع جهاني به عنوان يک فيلمساز خوب مطرح شود. شرايطش بي‌شباهت با اصغر فرهادي و «جدايي نادر از سيمين» نيست. پايان‌بخش هشتاد و چهارمين دوره اسکار، اهداي جايزه بهترين فيلم بود که تام کروز براي دادن آن روي صحنه آمد. «هنرمند» اسکار بهترين فيلم را از آن خودش کند.